ทำไม LFP ไม่ควรใช้จนต่ำ

ทำไม LFP ถึงไม่ควรใช้จนต่ำ

อันที่จริง ถ้าจะพูดให้ถูกต้อง ทั้ง NMC / LFP ไม่ควรใช้จนแบตเตอรี่ต่ำ เพราะหาก Voltage ของเซลต่ำกว่าค่าวิกฤต อาจจะทำให้เกิดปฏิกริยาเคมีที่ย้อนกลับไม่ได้ และทำให้แบตเสื่อมถาวรได้

แต่อีกสาเหตุที่แบตชนิด LFP ไม่ควรใช้จน SOC ต่ำ เพราะอาจจะเกิดอาการที่เรียกว่า "แบตวูบ" คือ SOC ลดลงอย่างรวดเร็วในช่วงเวลาสั้น ๆ หรือลดมากกว่าระยะทางที่ขับไป อาจจะลดจาก 20-15% หรือ 10-0% เลยก็เป็นได้ครับ นั่นเป็นเพราะการอ่านค่า SOC ของแบตชนิด LFP ไม่แม่นยำ เมื่อรถแจ้งว่าเหลือ 10% จริง ๆ แล้วอาจเหลือน้อยกว่านั้น ด้วยสาเหตุนี้ จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ LFP จน SOC ต่ำ ครับ

แต่สำหรับแบต NMC นั้นมีการอ่านค่าที่แม่นยำมากกว่า เมื่อรถแจ้งว่าเหลือ 3% หรือ 4% ก็คือเหลือเท่านั้นจริง ๆ

ทำไมจึงเป็นเช่นนี้?

สิ่งที่ต่างกันระหว่างแบตเตอรี่สองชนิดนี้คือ "Voltage Curve" โดยปกติเมื่อแบตถูกใช้งานไป Voltage แต่ละเซลจะลดลง และ BMS (Battery Management System) จะใช้ค่า Voltage นี้คำนวน SOC คงเหลือ ซึ่งแบตชนิด NMC มี Voltage Curve ที่ชันกว่า และลดลงอย่างสม่ำเสมอ จึงทำให้คำนวน SOC ได้แม่นยำ ในขณะที่ LFP นั้น มี Voltage Curve ที่ค่อนข้าง "Flat" หรือเป็นเส้นตรง จึงทำให้การอ่านค่า SOC ด้วย Voltage Curve ไม่นิยมใช้ใน LFP

ดังนั้นแบตเตอรี่ชนิด LFP จึงต้องใช้วิธีอื่นในการหา SOC วิธีที่นิยมก็คือ coulomb counting หรือการนับกระแสเข้าออก แต่วิธีนี้ก็ยังไม่สมบูรณ์ เพราะการนับจะมีการคลาดเคลื่อน เมื่อมีการใช้งานไปนาน ๆ และในบางกรณีพลังงานหายไปเพราะความร้อน ก็ทำให้นับผิดพลาดได้เช่นกัน

ดังนั้นการแก้ปัญหานี้คือการชาร์จให้เต็ม 100% เป็นการ Re-calibrate หรือการ Reset การคำนวนใหม่ จึงเป็นเหตุที่ว่าผู้ผลิต แนะนำให้ชาร์จแบต LFP 100% อย่างน้อยอาทิตย์ละครั้ง (สำหรับ Tesla) เพื่อเป็นการ Recalibrate ให้การอ่านค่า SOC ได้ตรงอยู่เสมอนั่นเอง

อย่างไรก็ตามอาการนี้ไม่จำเป็นต้องเกิดทุกครั้ง บางคนที่ใช้แบต LFP ก็อาจจะไม่เคยเจอก็ได้ เพราะสำหรับรถที่มี Software ที่ดี ก็จะคำนวนได้แม่น ไม่แพ้ NMC และสามารถใช้จน SOC ต่ำได้เช่นกัน แต่อย่างไรก็ตาม หากไม่ได้ Calibrate เป็นเวลาหนึ่งก็อาจจะทำให้ค่าเพี้ยนได้อยู่ดี 

ดังนั้นสำหรับการใช้งานทั่วไป เพื่อความปลอดภัย จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ SOC ต่ำ ๆ เพราะแบตมีสิทธิวูบนั่นเองครับ

Ref:

ขอบคุณข้อมูลจากคุณเจสัน Engineering explained ครับ

https://www.youtube.com/watch?v=w1zKfIQUQ-s

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

---------------------------

ชาร์จอย่างไรให้ใช้ได้ยาวนาน

https://bit.ly/3PfpSXS